بررسی پاسخ های دفاعی گیاه پنبه به الیسیتورهای تریکودرما و اثر آن بر روی مقاومت القائی بر علیه مرگ گیاهچه پنبه ناشی از rhizoctonia solani

بیماری مرگ گیاهچه یکی از بیماریهای مهم پنبه در مناطق مختلف کشور می باشد که همه ساله خسارت زیادی به مزارع پنبه کاری وارد می نماید. بدلیل خاکزاد بودن عوامل مرگ گیاهچه، استفاده از روش های شیمیایی مثل پوشش دادن بذر با سموم شیمیایی و یا سم پاشی مزارع نتیجه رضایت بخشی ببار نمیآورد، بهمین جهت در سالهای اخیر توجه زیادی به مبارزه بیولوژیک بخصوص استفاده از قارچ های آنتاگونیست و بخصوص قارچ تریکودرما شده است. مهم ترین مکانیسم بیوکنترلی تریکودرما تحریک سیستم دفاعی گیاه است. بدین منظور از این قارچ جهت القاء مقاومت گیاه پنبه بر علیه بیماری مرگ گیاهچه استفاده گردید. در این بررسی ابتدا با استفاده از روش کشت متقابل(dual culture) ، توانایی آنتاگونیستی جدایه های تریکودرما علیه قارچ عامل بیماریrhizoctonia solani بررسی گردید. 9 جدایه برتر، جهت آزمایشات بیوکنترلی در شرایط گلخانه انتخاب گردید. در مطالعات گلخانه ای مشخص گردید جدایه های trichoderma virens a224 و t.harzianum a291 دارای بیشترین اثر بیوکنترلی می باشند.این جدایه ها همچنین درتولید ترکیبات فرار و غیر فرار ضد قارچی و القاء ریشه چه پنبه به فعالیت آنزیم پراکسیداز در اثر ترشحات خارج سلولی ، جدایه های موفقی بودند. این دوجدایه در بررسی های آنزیمی در شرایط ژرمیناتورمورد استفاده قرارگرفت. بررسی تغییرات فعالیت آنزیم پراکسیداز ، بتا -1و3 گلوکاناز و میزان فنل کل عصاره ریشه چه پنبه با استفاده از روش های کالریمتری و دستگاه اسپکتروفتومتر صورت گرفت . ارزیابی فعالیت پراکسیداز و بتا- 1و3 گلوکاناز نشان داد که هر دو جدایه قارچ تریکودرما و رایزوکتونیا به تنهایی هر کدام باعث افزایش فعالیت این آنزیم ها و در نتیجه القاء مقاومت در گیاهچه پنبه می باشند. اما میزان فعالیت این آنزیم از نظر آماری در تیمار هر دو قارچ به صورت توأم از میزان بالاتری برخوردار است . میزان آنزیم پراکسید در روز دوازدهم نمونه برداری و میزان آنزیم بتا- 1و3 گلوکاناز در روز دهم نمونه برداری به حداکثر میزان خود رسید. در بررسی ترکیبات فنلی کل ، حداکثر میزان این ترکیبات در عصاره ریشه چه گیاهان تیمار شده با جدایه های تریکودرما به همراه قارچ رایزوکتونیا مشاهده گردید. نتایج این آزمایش نشان داد قارچ تریکودرما در القاء مقاومت گیاه پنبه موثر بوده است. همچنین در بررسی های آزمایشگاهی مشخص گردید ترشحات خارج سلولی جدایه a224 موثر در بیوکنترل, در مقایسه با جدایه غیر موثر در بیوکنترل (جدایه a442) باعث القاء ترکیبات مرتبط با دفاع در ریشه پنبه گردید. میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز و میزان گوسیپول بعنوان معیارهایی در بررسی خصوصیات تحریک کنندگی (الیسیتوری) ترشحات خارج سلولی جدایه a224 مورد استفاده قرار گرفتند. در این بررسی مشخص گردید, الیسیتورهای موجود در این ترشحات مقاوم به حرارت , غیر قابل حل در کلروفرم و حساس به پروتئینازk بودند. از آنجایی که این الیسیتورها به پروتئینازk حساسیت نشان دادند می توان پی به ماهیت پروتئینی یا گلیکوپروتئینی این ترکیبات برد.